Dil Gelişim Evreleri

"Konuşma, bir beynin başka bir beyinle iletişime geçmesidir.”

"Dil, çocuğun dünyaya geldiği andan itibaren sosyal etkileşim ve iletişim yoluyla kazanılır.”

DİL GELİŞİM EVRELERİ

“Bozuklukları anlamanın yolu normal süreçleri bilmekle mümkündür.”

Evreler	Normal Gelişen Çocuk	Tanım
1.Evre	0-12 Ay	Sözcük öncesi dönem
2.Evre	12-24 Ay	Sözcük öğrenme
3.Evre	24 Ay – 5 Yaş	Kural öğrenme
4.Evre	5 Yaş-Ergenlik	Sesbilgisel farkındalık ve okur yazarlık

 

1. Evre
 a.Sesleme (Fonasyon) Evresi (0-1 Ay)

•Refleksif seslendirmeler
•Ağlama, hapşırma, mızıldanma

b.Gığıldama/ Agulama Evresi (2 – 3 ay)

•Rahatlık, mutluluk seslendirmeleri
•Gülücüklerin artması
•/o, a, u , ı/ gibi seslerin çıkartılması

c.Genişletme Evresi (4 – 6 ay)

•Ses oyunları başlar.
•[ba], [da] gibi ünlü ünsüz sıralamaları başlar.

d.Düzenli Mırıldanma/Babıldama Evresi (7 – 9 ay)

•[nanana], [bababa], [dadada], [mamamam] gibi tekrarlı anlamsız sıralamalar yapar.

e.Çeşitlendirilmiş Mırıldanma Evresi (10 ay – 1 yaş)

•Farklı ezgi ve vurgu taşıyan uzun heceler üretimi
•Tutarlı önsözcükler üretirler.
•İletişim amaçlı jest ve mimikle desteklerler.

HANGİ SES NE ZAMAN ÇIKAR?

Artikülasyon problemi, çocukluk çağında en sık karşılaşılan sorunların başında gelir. Sesleri doğru çıkartamama konuşmanın anlaşılırlığını azalttığı gibi aynı zamanda çocuğun psikolojik durumunu da önemli ölçüde etkilemektedir. Artikülasyon problemini doğru tanılamak için öncelikle çocuğun oral-motor yapısında bozukluk olup olmadığının (yarık damak-dudak, uzun dil bağı) veya herhangi bir işitme kaybının olup olmadığı durumunun uzmanlar tarafından ortaya konması gerekmektedir.
Her ses çocuğun gelişimine göre farklı zamanlarda çıkar. Örneğin 3 yaşındaki bir çocuğun /r/ sesini çıkartamaması normalken, 8 yaşındaki bir çocuğun doğru çıkartamaması anormal kabul edilir. Aşağıdaki tablodan yararlanarak çocuğunuzun kronolojik yaşına uygun hangi sesleri çıkartması gerektiğini öğrenebilirsiniz.

DİL KONUŞMA GELİŞİMİNDE SORUNLARA YOL AÇAN NEDENLER
Dil konuşma bozuklukları çocukluk çağında karşılaşılan en sık problemlerden biridir. Erken müdahale ile çocuğun akranları seviyesinde olabilmesi için ailenin iyi bir gözlemci olması gerekir.
Çocuğun iletişimde yaşadığı sıkıntılar, çevresini, ilişkilerini, sosyal durumunu ve özellikle psikolojisini önemli ölçüde etkilemektedir.

1.Medikal Faktörler

Bu sebepleri doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası olarak üç şekilde sınıflandırmak mümkündür.
Doğum öncesi sebepler arasında; genetik faktörler, kromozomal bozukluklar (down sendromu gibi), gen anormallikleri, annenin gebelikte geçirdiği enfeksiyonlar (kızamıkçık, toksoplazmozis, herpes simpleks, sitomagelovirüs, HIV), radrasyona maruz kalma, gebelikte geçirilen kanamalar, annenin gebelikte alkol kullanması (fetal alkol sendormu), ağır metal (civa, kurşun gibi) zehirlenmeleri gibi sebepler sıralanabilir.
Doğum sırası sebepler arasında; doğumda oluşabilecek komplikasyonlar, doğumda bebeğin oksijensiz kalması, düşük doğum ağırlığı, erken doğum gibi sebepler sıralanabilir.
Doğum sonrası sebepler arasında; büyüme geriliği, bebeğin geçirdiği hastalıklar, sallanan bebek sendromu sıralanabilir.

2.Çevresel ve Sosyal Faktörler

•Beslenme bozukluğu
•Çevre ve uyaran yoksunluğu bulunan
•Fazla televizyon, tablet, bilgisayar ve telefona maruz kalma
•Anne – çocuk etkileşiminde sınırlılık
•Ağır ihmal
•Kötü davranılan, şiddete maruz kalan, tacize uğrayan çocuklar

DİL ve KONUŞMA BOZUKLUKLARI

ASHA (Amerika Konuşma, dil ve işitme derneği) sınıflandırmasına göre;
Dil (lisan) bozukluğu; konuşma, yazı veya diğer sembol sistemlerinin algılanmasında veya kullanılmasında gözlenen bozukluklardır. Dilin biçimi (ses, biçim ve dizin bilgisi), içeriği (anlam bilgisi) veya işlevi (kullanım bilgisi) alanlarının bir veya birkaçında görülür.
Konuşma bozukluğu; konuşma seslerinin artikülasyonunda (sesletiminde), akıcılığında veya tonunda bir aksaklık olmasıdır.

 

Gecikmiş Dil ve Konuşmanın Özellikleri
•Sınırlı konuşma (zor anlaşılabilme)
•Yetersiz kelime dağarcığı (yaşıtlarından daha az sayıda kelimesi olma)
•Dikkat, dinleme, ilgi azlığı
•Hızlı konuşma
•İşaret ve vücut dili kullanımı
•Kendilerini izole etme
•Hırçınlık

Otizm ve Yaygın Gelişimsel Bozukluklar

•Sosyal ve iletişim becerilerinin gelişimini önemli ölçüde etkiler.
•Ekolali (konuşulan kelimeleri tekrarlama)
•‘ben’ zamirinin kullanımının az olması
•Bağlaçları kullanmama
•Ses tonu ve ezgisini ayarlayamama sorunları
•Mecazı anlamada güçlük
•Espri, şakaları anlayamama
•Kelime vurgularını yapamama

Özgül Dil Bozukluğu ve Öğrenme Güçlüğü

Okulöncesi dönemde dilin bileşenlerinden bir veya birkaçında belirgin yetersizlik olma durumudur. Öğrenme güçlüğü sadece akademik anlamda değil, gördüğümüz dokunduğumuz işittiğimiz ve tanımaya çalıştığımız şeylerin algılanmasıyla da ilgilidir.
•Öğrendiğini genellemede sorunlar
•Sözel sorun çözme sorunları
•Ses-harf ilişkisinin zayıf/bozuk olması
•Okuma ve yazma sorunları
•Algılama sorunları
•Beyindeki dil ve görsel algı alanlarında daha az aktivasyon
•Doğru heceleme yapamama